Zwierzęta z całego świata
1.”Zwierzęta małe i duże” – wysłuchanie
opowiadania.
Zwierzęta małe i duże
Maciej Bennewicz
– Osa! – Ada zaczęła
nerwowo machać rękami, żeby odgonić owada.
– To nie jest osa,
tylko pszczoła – stwierdziła spokojnie babcia. – Przestań machać, to spokojnie
odleci i nic ci nie zrobi. A jak machasz, to możesz ją tylko zdenerwować.
Pomyśli, że chcesz jej zrobić krzywdę.
– Skąd wiesz, babciu,
że to pszczoła? – spytała Ada.
– Mój tata był
pszczelarzem, a teraz mój brat, Stanisław, również zajmuje się pszczelarstwem.
Całe dzieciństwo mieszkaliśmy z pszczołami. Osy są dłuższe i jaśniejsze od
pszczół. A pszczółki są krępe, grubiutkie i ciemne. Mają też więcej brązowych
włosków. Pewnie szukała tutaj pyłku kwiatów. Pszczoły rzadko kogoś żądlą bez
powodu, to bardzo pożyteczne owady.
– Wiem, babciu, robią
miód – stwierdziła Ada.
– Tak, aniołku. –
Babcia czasem w ten miły sposób zwracała się do Ady. – Pszczoły wytwarzają
miód z pyłku kwiatów. Muszą się dużo napracować, żeby zebrać zapasy. Jeden
słoiczek miodu to praca setek pszczół.
– Babciu, a skąd
pszczoły wiedzą, dokąd mają lecieć po ten pyłek, z którego robią miód – spytał
Adam. – Przecież nie potrafią mówić. Nie mogą spytać o drogę, nie mają też map
ani nawigacji.
– Pszczoły wylatują z
ula na zwiad. Jeśli któraś z nich znajdzie pole pełne smakowitego pyłku
kwiatowego, na przykład kwitnącego rzepaku, lub aleję lip, wówczas zbiera pyłek
i wraca do ula. Na miejscu informuje pozostałe pszczoły w ich specjalnym,
tajemniczym języku.
– W tajemniczym
języku? – zdziwił się Adam.
– Tak – przytaknęła
babcia. – Pszczółka tańczy i w ten sposób pokazuje innym pszczołom, którędy
lecieć na pole obfite w pyłek, jak jest daleko i jakie znaki po drodze wskażą
właściwy kierunek.
– Tańczy? –
powtórzyła Ada.
– Tak jest, macha
skrzydełkami, wykonuje specjalne kroki i to jest tajemnicza mowa pszczół. Inne
się przyglądają, a potem, żeby zapamiętać trasę, naśladują ruchy mądrej
przewodniczki. I już kilka chwil później pole jest pełne pszczół, które
zbierają pyłek. Pszczoły przenoszą pyłek z kwiatu na kwiat, dzięki czemu
zapylają kwiaty, a te mogą potem zmieni się w owoce.
– A przy okazji z
pyłku powstaje miód – dodała Ada.
– Znakomicie –
pochwaliła ją babcia.
– Pszczoła jest
prawie takiego samego koloru jak żyrafa – stwierdził Adam, który przeglądał
właśnie książkę o zwierzętach. – Czy żyrafy też zapylają kwiaty? – Chłopiec
wskazał fotografię, na której długi język żyrafy dotykał liści na wysokim
drzewie.
– Nie, syneczku –
odpowiedziała babcia, która była biologiem, dlatego znała się na zwierzętach
jak nikt w rodzinie. – Żyrafy jedzą liście. Muszą szybko obgryźć jedno drzewo
akacji, gdyż ta roślina potrafi ostrzegać inne w pobliżu przed intruzami.
– Babciu, w jaki
sposób akacje ostrzegają się nawzajem? – spytała Ada.
– Po kilku minutach
obgryzania sok w liściach robi się gorzki i przestaje żyrafom smakować. Dzięki
temu akacja traci tylko trochę liści. Gdyby nie ten ochronny zabieg, mogłaby
stracić ich zbyt wiele i nie przeżyć. Jednak dzięki mechanizmowi obronnemu
chroni siebie i inne drzewa w pobliżu, które na sygnał także gorzknieją.
– Bardzo mądre te
akacje – stwierdziła Ada.
– Ciekawe, czy na
świecie są jeszcze inne zwierzęta w podobnym kolorze jak pszczoły i żyrafy –
zamyślił się Adam.
– Nie mówi się „w
kolorze” tylko w podobnym umaszczeniu, prawda, babciu? – Ada zrobiła mądrą
minę.
Adam wzruszył
ramionami i ostentacyjnie odwrócił się, zakrywając książkę.
– Można mówić, jak
się chce – żachnął się.
– Zamiast się kłócić
i robić sobie przykrość, poszukajcie zwierząt podobnych do pszczół, czyli
żółto-pomarańczowo-brązowych – zarządziła babcia.
Pogłaskała Adama po
głowie i poprosiła o przyniesienie kilku książek. Po chwili na stole pojawiły
się zdjęcia i rysunki tygrysa, szerszenia, kota domowego, psa, kameleona i
konia.
– Co do słowa
„umaszczenie” to prawda, tak się mówi – stwierdziła babcia. – Kolor zwierzęcia
to inaczej jego umaszczenie. Hodowcy koni nazywają w bardzo ciekawy sposób
różne kolory, czyli umaszczenia tych zwierząt. Na przykład koń, który wydał
się wam podobny do pszczoły, nosi nazwę srokacz albo inaczej koń maści
srokatej.
Adam wstał i po
chwili przyniósł kolejną książkę, tym razem z fotografiami koni.
– Naucz nas, babciu,
maści koni – zaproponował i wskazał palcem jasnobrązowego konia z ciemnobrązową
grzywą.
– To koń gniady –
odpowiedziała babcia, poprawiając okulary.
Adam przerzucił kilka
kartek i w końcu jego palec trafił na szarobiałego konia w czarno-brązowe
ciapki.
– Wygląda jak lody
straciatella – ucieszyła się Ada. – Uwielbiam ten smak.
– To jest maść
taranta albo tarantowata – stwierdziła babcia.
Adam wskazał czarnego
konia.
– To koń kary –
odpowiedział babcia. – Ten ma granatowy połysk, więc mówi się o nim koń kruczy,
bo ma umaszczenie podobne do tego ptaka. U koni mówimy o umaszczeniu, u ptaków
– o upierzeniu.
– A kruki, babciu, co
to za ptaki? – spytała Ada.
– Kruki żyją bardzo
długo. Najstarszy żył ponoć w Londynie na zamku Tower. Miał 44 lata. Kruki
łączą się w pary na całe życie. Potrafią bronić swego terytorium i są
wszystkożerne, czyli jedzą, co im do dzioba wpadnie. – Babcia zaśmiała się i
wyciągnęła z szafki herbatniki.
– Super, znamy już
cztery umaszczenia koni! – Adam aż klasnął w ręce z radości. – Srokacz, gniady,
taranta i kary.
– Oraz zwyczaje
pszczół, żyraf i kruków – uzupełniła Ada.
– Proponuję małe
powtórzenie. Wydrukujemy czarno-białe rysunki koni, a wy pokolorujecie je
zgodnie z poznanym umaszczeniem.
– Super! – ucieszyły
się dzieciaki.
– Babciu, a można
narysować srebrnego konia – spytała Ada. – Takiego jak jednorożec?
– Oczywiście, że tak, koń o srebrnym
umaszczeniu to maść siwa lub biała, a lekko kremowa to jeleniowata.
2. Pytania do tekstu: O jakich
zwierzętach opowiadała babcia? Czy zapamiętałeś, czym różni się pszczoła od
osy? Skąd pszczoły wiedzą, gdzie mają lecieć po pyłek kwiatowy? Jak myślisz,
czy takie naśladowanie ruchów pszczoły jest proste? Jakie inne zwierzęta mają
„kolor” podobny do pszczół? Czy wiecie dlaczego zwierzęta mają paski? (Paski
służą za kamuflaż i zapewniają ochronę przed drapieżnikami. Pomagają też
regulować temperaturę ciała – czarne paski pochłaniają ciepło, a jasne je
oddają).
3. Nazwy zwierząt w języku angielskim:
4. „Jakie słyszysz zwierzę?” – zabawa
dźwiękowa.
Rodzic odtwarza nagranie odgłosów wydawanych przez różne zwierzęta, a dziecko
je odgaduje.
6-latki
- dzielą nazwy zwierząt na głoski,
5-latki
– wyróżniają pierwsza głoskę i dzielą na sylaby,
4-latki
– dzielą na sylaby.
Dzieci
mogą przeliczyć, ile zwierząt wydawało odgłosy. Można wykorzystać liczebniki
porządkowe: pierwszym zwierzęciem była krowa, drugim – koń, trzecim……
5. Kolorowanki zwierząt do wyboru:
6. Pisanie dla 6-latków – proszę zapisać
nazwy zwierząt o prostej budowie fonetycznej, np. kot, krowa, owca, pies, lew,
wilk, lis, kura, kogut, indyk (w liniaturze, litery pisane).
